Λίγα λόγια για τη Ρόδο
25 Φεβρουαρίου, 2015
Πολεοδομική μορφή και Αρχιτεκτονική της Ρόδου
25 Φεβρουαρίου, 2015

Η κεραμική τέχνη και παράδοση στη Ρόδο

Η γεωγραφική και η πολιτική πολυδιάσπαση των νησιών του Αιγαίου κατά την 1η χιλιετία π.Χ. είχε ως αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, τη γέννηση μιας σειράς κεραμικών ρυθμών. Πολύ λίγα στοιχεία είναι γνωστά για την παραγωγή της κεραμικής στο χώρο του Αιγαίου κατά την αρχαιότητα.

Με το όνομα της Ρόδου συνδέθηκε αναπόσπαστα η κεραμική τέχνη, και αυτό επειδή το νησί αυτό των Δωδεκανήσων αποτέλεσε κέντρο εμπορίου των κεραμικών προς διάφορες κατευθύνσεις.

Τα αρχαία ροδίτικα κεραμικά ξεχωρίζουν για την ποιότητα, την πολυμορφία των σχημάτων και για την ποικιλία των θεμάτων που τα κοσμούν. Σε πολλά μέρη της Ρόδου υπήρχε άφθονος πηλός, κατάλληλος για κεραμική. Η αφθονία και η εξαίρετη ποιότητά του έδωσαν την ευκαιρία στους Ροδίτες κεραμείς να πειραματιστούν με αυτόν, να δουλέψουν και να μάθουν τα μυστικά του. Έτσι από νωρίς δημιούργησαν θαυμάσια κεραμικά.

Το μεγαλύτερο μέρος της πολυτελούς κεραμικής που παρήγαν τα ροδίτικα εργαστήρια προοριζόταν για εξαγωγή. Αυτό αποδεικνύεται από την ανεύρεση της σε όλο το χώρο της Μεσογείου και έξω από αυτόν.

Οι Ροδίτες κεραμείς είχαν δημιουργήσει μια μεγάλη ποικιλία σχημάτων, με κύριο σκοπό να εξυπηρετήσουν καλύτερα πρακτικές ανάγκες της καθημερινής ζωής. Χωρίς όμως να παραμελήσουν την αισθητική εμφάνιση των δημιουργημάτων τους. Πάντα συνδύαζαν τη χρηστικότητα με την αισθητική των κεραμικών τους.

Στην εξέλιξη της ροδίτικης κεραμικής τέχνης βασικό ρόλο παίζει το είδος της τεχνικής που έχει χρησιμοποιηθεί στη διακόσμηση των κεραμικών. Στον πρωτογεωμετρικό και γεωμετρικό ρυθμό κυρίαρχη τεχνική ήταν η σκιαγραφία. Ακολουθεί ο ανατολίζων ρυθμός, με βασική τεχνική το περίγραμμα, έπειτα ο μελανόμορφος ρυθμός, στη συνέχεια ο ερυθρόμορφος ρυθμός και τέλος τα λευκά αγγεία.

Στον ανατολίζων ρυθμό υπήρχε εργαστήριο στη Ρόδο όπου βρέθηκαν αγγεία του. Τα κύρια διακοσμητικά θέματα είναι φυτικά μοτίβα και ανθρώπινες ή ζωικές μορφές. Η διακόσμηση τους χαρακτηρίζεται από αφρόντιστο σχέδιο και χιουμοριστική διάθεση, δεν λείπουν και μυθολογικές μορφές ή σκηνές.

Στο μελανόμορφο ρυθμό στη Ρόδο βρέθηκαν αρκετά κεραμικά αγγεία τα οποία χαρακτηρίζονται για την άριστη καλλιτεχνική ποιότητα και από άποψη κατασκευής είναι από τα καλύτερα της Ανατολικής Ελλάδας. Τέλος βρέθηκαν πολλά ελληνιστικά αγγεία στη Ρόδο και χρησίμευαν ως τεφροδόχα αγγεία.

   Στη Ρόδο, παρατηρείται έντονη πρόσμειξη φοινικικών, αιγυπτιακών και κυπριακών στοιχείων στην κεραμική του νησιού, ως αποτέλεσμα της κομβικής του θέσης μεταξύ Ανατολής και Ελλάδας. Αγγεία της σχολής αυτής εξάγονται σε μεγάλους αριθμούς στη Δύση.

Η ονομασία ΄ροδίτικα΄ οφείλεται σε Γάλλους που γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα αναζήτησαν και αγόρασαν για λογαριασμό του παρισινού Musée des Arts D(Décoretifs (Cluny) στη Ρόδο και ιδιαιτέρως στη Λίνδο, μεγάλες ποσότητες κεραμικών, κυρίως πιάτων (περίπου 600 κομμάτια, τα αντικείμενα βρίσκονται τώρα στη Rouen, μεγάλο κεραμικό κέντρο της βόρειας Γαλλίας).

Ο τόπος εύρεσης και η αφθονία του σχετικού υλικού στάθηκαν αφορμή αλλεπάλληλων αναφορών και δημοσιεύσεων όπου πάντοτε γινόταν λόγος για ΄ροδιακή΄ κεραμική (Céramique de Rhodes, Rhodian earthernware). Επιπλέον ονομασίες των κεραμικών όπως η ‘επονομαζόμενη Ροδιακή (Κεραμική), ή τα ‘ροδίτικα’ (κεραμικά). Στη Ρόδο η κεραμική δραστηριότητα επικεντρώνεται κυρίως στις περιοχές Λίνδο, Σάλακος, Αφάντου, Αρχάγγελος και Έμπωνα.

Στη περιοχή Αφάντου και στο σημείο Κέραμος (όπου βρίσκεται το Artistic Village και το Μουσείο Κεραμικής Τέχνης) υπάρχουν πολλά διάσπαρτα κεραμικά ευρήματα (κομμάτια από κεραμικά αγγεία και άλλα κεραμικά αντικείμενα) τα οποία μαρτυρούν ότι στην ευρύτερη περιοχή του Κεράμου υπήρχαν πάρα πολλά εργαστήρια κεραμικής. Εξού και το όνομα της περιοχής ‘Κέραμος’.

Τέλος, τα νεότερα ροδίτικα κεραμικά γίνονται με ανάμειξη τριών ειδών χώματος: το πρώτο είναι υποκίτρινο και εύπλαστο, το δεύτερο είναι γκρι-μολυβί με στερεωτικές ιδιότητες και το τρίτο που δίνει και το τελικό χρώμα είναι βαθυκόκκινο.